Πάνος Φιλιππακόπουλος

«...η γραφικότητα μεταφράζεται μερικές φορές σε ακεραιότητα ή και ικανότητα
κι εν πάση περιπτώσει κάνει συχνά συμπαθείς όσους την χρησιμοποιούν σαν
μέσο πολιτικής έκφρασης._»

ΤΕΧΝΟ-ΛΟΓΙΚΗ ΓΩΝΙΑ

ΦΑΙΝΕΤΑΙ πως το να είσαι γραφικός έχει φτάσει να θεωρείται βασικό προσόν
σήμερα στην Ελλάδα. Σε μια σχιζοφρενική δημόσια ζωή, όπου οι ικανοί
σπανίζουν κι όπου οι μισοί κατηγορούν για κλέφτες ή προδότες τους άλλους
μισούς, η γραφικότητα μεταφράζεται μερικές φορές σε ακεραιότητα ή και
ικανότητα κι εν πάση περιπτώσει κάνει συχνά συμπαθείς όσους την
χρησιμοποιούν σαν μέσο πολιτικής έκφρασης.
Δυστυχώς όμως η γραφικότητα μπορεί πολλές φορές να γίνει επικίνδυνη όταν
χρησιμοποιείται από ανθρώπους που έχουν τη δύναμη να παίρνουν αποφάσεις.
Πολύ περισσότερο όταν δεν είναι γνήσια αλλά προέρχεται από μιμητισμό. Και η
εντύπωση που μας έδωσαν οι πρόσφατες ανακοινώσεις του δημάρχου της Αθήνας
σχετικά με τις προθέσεις του για αναμόρφωση του κέντρου της πόλης είναι
ακριβώς ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μία επίδειξη «κληρονομικής»
γραφικότητας, που μπορεί να στιλβώνει λίγο την εικόνα του δημάρχου, αλλά
ανοίγει το δρόμο για νέα προβλήματα στη ζωή όλων μας. Και ομολογούμε πως
μας γέμισε έκπληξη, γιατί πιστεύαμε ότι ο σημερινός δήμαρχος αντιμετώπιζε
με σοβαρότητα τα προβλήματα της Αθήνας άσχετα αν η κακή οικονομική
κατάσταση του δήμου και οι περιορισμοί (δικαιολογημένοι, όπως
αποδεικνύεται) που επιβάλλει η κεντρική εξουσία στις αρμοδιότητές του δεν
επέτρεπαν εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Ξαφνικά όμως ανακάλυψε την «κληρονομιά» του Αντώνη Τρίτση. Και φαίνεται πως
μια και ο μακαρίτης ήταν συμπαθής σε πολύ κόσμο, ασχέτως πολιτικών
πεποιθήσεων, λόγω του ρομαντισμού του και της γραφικότητας κάποιων θέσεών
του, ο σημερινός δήμαρχος αποφάσισε να επανέλθει σ? αυτήν τη γραφικότητα
και να την προβάλλει σαν πολιτική του δήμου. Και τι μας υποσχέθηκε; Ότι ένα
από τα μέσα που θα χρησιμοποιήσει για τη λύση των προβλημάτων της Αθήνας
είναι η πεζοδρόμηση... της Πανεπιστημίου.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση η πρώτη σκέψη που, δυστυχώς, κάνει κανείς είναι,
«ευτυχώς που οι δήμοι δεν μπορούν ακόμη να παίρνουν τέτοιες μεγάλες
αποφάσεις χωρίς την έγκριση του κράτους». H λύση βεβαίως δεν είναι αυτή και
το σωστό θα ήταν να έχουν οι δήμαρχοι μεγαλύτερη αυτονομία και να την
χρησιμοποιούν με μεγαλύτερη σοβαρότητα. Αναλογιζόμενοι -ιδιαίτερα στην
Αθήνα- ότι η πόλη τους δεν βρίσκεται ξεκάρφωτη στο πουθενά, αλλά η
λειτουργία της έχει άμεση αλληλεπίδραση και με αυτή των γειτονικών δήμων.
Κι ότι οι αποφάσεις που την αφορούν πρέπει να παίρνονται με βάση τις
ανάγκες όλων των δημοτών της και την ανάγκη σύνδεσης της ζωής της πόλης και
των προαστίων, για την ομαλή λειτουργία του ενιαίου οικιστικού συνόλου που
αποτελούν.
Το θέμα της αλόγιστης δημιουργίας πεζοδρόμων το έχουμε θίξει πολλές φορές.
Από άλλους γίναμε κατανοητοί κι από άλλους -ευτυχώς λίγους- κατηγορηθήκαμε
ότι προωθούμε την αλόγιστη χρήση του αυτοκινήτου, που δημιουργεί τόσα
προβλήματα στη ζωή μας. Την πίστη μας στη βελτίωση των μέσων μαζικής
μεταφοράς πιστεύουμε ότι την έχουμε πολλές φορές αποδείξει. Και το ποιός
δημιουργεί πραγματικά τα προβλήματα είναι εύκολο κανείς να το καταλάβει. Οι
επεμβάσεις που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα, για να
διευκολύνουν υποτίθεται την κυκλοφορία των πεζών και τη χρησιμοποίηση των
μέσων μαζικής μεταφοράς και να αποθαρρύνουν τη χρήση του αυτοκινήτου, έχουν
δυσκολέψει σε απίστευτο βαθμό τις μετακινήσεις στην Αθήνα, με όποιο μέσο κι
αν κινείται κανείς. Με αποτέλεσμα φυσικά να αποθαρρύνεται όχι η χρήση του
αυτοκινήτου, αλλά η ίδια η μετακίνηση των ανθρώπων, που αρχίζουν να
απομονώνονται στο σπίτι και τη γειτονιά τους και να αποξενώνονται από
συγγενείς και φίλους που μένουν σε άλλες συνοικίες της ίδιας πόλης.
Αδιάψευστος μάρτυρας για την αποτυχία αυτών των «επεμβάσεων» είναι
ορισμένοι άδειοι από πεζούς «πεζόδρομοι» που υπάρχουν σε πολλές συνοικίες
της Αθήνας και άλλων δήμων της Αττικής και οι δραματικές συνέπειές τους
στους γειτονικούς δρόμους (όπου ζουν δημότες της ίδιας πόλης, με τα ίδια,
υποτίθεται, δικαιώματα). H κυκλοφοριακή συμφόρηση αποτελεί εκεί καθημερινό
φαινόμενο, δυσκολεύοντας την κίνηση πεζών και αυτοκινήτων, ενώ η αύξηση του
θορύβου και της εκπομπής ρύπων κάνει αφόρητη τη ζωή των περιοίκων. Αυτό δεν
σημαίνει βεβαίως ότι δεν έχουν γίνει και πετυχημένες πεζοδρομήσεις, το κακό
όμως στην Ελλάδα είναι ακόμα και τα σωστά μέτρα εφαρμόζονται κι εκεί που
δεν πρέπει.
Τι θα γίνει λοιπόν αν παρ? ελπίδα η ουτοπία που κάποτε είχε προτείνει ο
Αντώνης Τρίτσης και στην οποία επανέρχεται τώρα ο κ. Κουρής γινόταν
πραγματικότητα; Τίποτε παραπάνω και τίποτε λιγότερο από «γκετοποίηση» της
Αθήνας, με περιορισμό των κατοίκων της σε κομμάτια της πόλης που πρακτικά
δεν θα μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους. Διότι πεζοδρόμηση λεωφόρων
του κέντρου έχει γίνει μεν σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, με τη διαφορά ότι
εκεί υπάρχουν και άλλες κεντρικές λεωφόροι όπου διοχετεύεται η κυκλοφορία
χωρίς να στραγγαλίζεται, ενώ επιπλέον υπάρχουν και (ανύπαρκτες στην Αθήνα)
περιφερειακές λεωφόροι για την επικοινωνία μεταξύ των ακραίων τμημάτων της
πόλης με παράκαμψη του κέντρου. Και τέλος, υπάρχουν βεβαίως και εξαιρετικά
οργανωμένες συγκοινωνίες, που επιτρέπουν σε όποιον δεν χρειάζεται
πραγματικά να κινηθεί με το αυτοκίνητό του να μετακινηθεί πολιτισμένα,
χωρίς στρίμωγμα, χωρίς καθυστερήσεις και χωρίς εκνευριστικές αναμονές στις
στάσεις.
Στην Αθήνα είναι ήδη πολύ δύσκολο να μετακινηθεί κανείς μεταξύ των ακραίων
συνοικιών της ή μεταξύ των περιφερειακών δήμων, γιατί δεν υπάρχουν
εναλλακτικές διαδρομές παράκαμψης του κέντρου της. Στις περισσότερες
περιπτώσεις λοιπόν πρέπει να περάσεις αναγκαστικά απ? αυτό και σημαντικό
ρόλο στη ροή της σχετικής κυκλοφορίας παίζει η Πανεπιστημίου. H πρόταση που
προβλέπει πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου, αντιστροφή του ρεύματος στην
Ακαδημίας και διοχέτευση όλης της κίνησης του ρεύματος προς Σύνταγμα από τη
Σταδίου είναι εντελώς ανεδαφική, για να μη χρησιμοποιήσουμε ένα βαρύτερο
(αν και πιο κατάλληλο) χαρακτηρισμό. H Σταδίου είναι ήδη αδιάβατη και η
διοχέτευση προς αυτή και των οχημάτων που σήμερα κινούνται στην Ακαδημίας,
απλώς θα στραγγαλίσει πλήρως την κυκλοφορία και θα δημιουργήσει ένα χάος σε
όλη την γύρω περιοχή. Και δεν ξέρουμε μετά ποιοί θα είναι αυτοί οι πεζοί
που θα κατέβουν να περπατήσουν σ? ένα πεζόδρομο μέσα στη μέση του χάους.
Με δεδομένη και την άθλια κατάσταση των συγκοινωνιών (που κανείς δεν μπορεί
να εξασφαλίσει στον κ. δήμαρχο ότι θα βελτιωθούν) ο δήμαρχος προτείνει
ουσιαστικά να κοπεί η Αθήνα στα δύο, με τρόπο μάλιστα που η μετάβαση από το
ένα μισό στο άλλο να αποτελεί πραγματική περιπέτεια. Αλλά ακόμα κι αν
υποθέσουμε πως οι συγκοινωνίες ήταν καλές, σαν αυτές π.χ. των μεγάλων
ευρωπαϊκών πόλεων, σε μια μεγαλούπολη σαν αυτή υπάρχουν πάντα κι εκείνοι
που για διάφορους λόγους πρέπει να μετακινηθούν με το αυτοκίνητό τους. Είτε
γιατί συνοδεύουν ασθενείς, παιδιά ή ηλικιωμένα άτομα, είτε γιατί μεταφέρουν
ογκώδη αντικείμενα, είτε γιατί μετακινούνται για κάποιες δουλειές που
απαιτούν πολλές στάσεις και θα ήταν μεγάλη ταλαιπωρία και χάσιμο χρόνου να
γίνουν με τις συγκοινωνίες, είτε γιατί ο προορισμός τους δεν εξυπηρετείται
από τακτική συγκοινωνία, είτε γιατί πρόκειται να επιστρέψουν αργά τη νύχτα,
οπότε η συγκοινωνία είναι πολύ αραιή ή έχει σταματήσει εντελώς, είτε για
οποιονδήποτε άλλο λόγο. Και σ? αυτούς τους πολίτες, που έχουν τα ίδια
δικαιώματα με όλους τους άλλους, κανείς δεν διανοείται να απαγορεύσει να
χρησιμοποιούν το αυτοκίνητό τους σε οποιαδήποτε πολιτισμένη χώρα. Πολύ
περισσότερο αφού είναι αδύνατο να τους προσφέρεις εναλλακτική λύση, μια και
σε περίπτωση που όλοι αποφάσιζαν να αφήσουν τα αυτοκίνητά τους στο σπίτι οι
συγκοινωνίες θα αποδεικνύονταν εντελώς ανεπαρκείς (δείτε τι συμβαίνει τις
μέρες που υπάρχουν έκτακτα μέτρα και κυκλοφορούν ελάχιστα αυτοκίνητα, με
τις απίστευτες ουρές στις στάσεις και το ασφυκτικό στρίμωγμα στα λεωφορεία,
παρά το γεγονός ότι εκτελούν ανεμπόδιστα και με μεγάλη ταχύτητα τα
δρομολόγιά τους).
H γραφικότητα λοιπόν έχει και κάποια όρια, πολύ περισσότερο όταν προέρχεται
από άτομα με υπεύθυνες θέσεις. Σκοπός των οποίων είναι να λύνουν τα
προβλήματά μας και όχι να κάνουν ουτοπικές προτάσεις, η εφαρμογή των οποίων
θα έκανε τη ζωή μας αφόρητη._Π.Φ.